نقش هندسه معماری مدارس با رویکرد پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)

2 گروه معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

با توجه به گستردگی و پراکندگی مجموعه‌های آموزشی (دبستان) در سراسر کشور، رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل حین طراحی و ساخت مدارس می­تواند علاوه‌بر تداوم فعالیت‌های معمول آموزشی در طول روز، این فضا را در شرایط بحرانی تبدیل به فضایی امن جهت اسکان ساکنان نماید. از مهم‌ترین اقدامات پدافند غیرعامل به‌عنوان راه‌حل، کاهش خطرپذیری است. در این راستا هندسه معماری یکی از عوامل مؤثر بر میزان خسارات وارده به ساختمان و افراد در هنگام حادثه می­باشد که پرداختن به رابطه هندسه معماری و فضاهای آموزشی می­تواند امری ضروری باشد. روش به‌کار رفته در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با تکیه ‌بر مشاهدات موردی- میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای می‌باشد. در این راستا عوامل مؤثر هندسی در شکل‌گیری کالبد معماری (فضاهای داخلی، محوطه، بازشوها و ...) شناسایی و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش به‌صورت احکامی مدون استخراج گردیده است که توجه به آن‌ها در هنگام طراحی می‌تواند تأثیر به­سزایی بر افزایش ایمنی و کاهش خسارت بر دانش‌آموزان و فضای مدرسه داشته باشد. درنهایت هدف اصلی پژوهش، رسیدن به اصول و مبانی جهت طراحی مدرسه (دبستان) با تأکید بر نقش هندسه معماری که علاوه بر عملکرد پدافندی در زمان بحران، در زمان صلح نیز می‌تواند کاربری مناسبی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

  1. خداداد، علی، زابلی، زهرا، میرلطفی، محمود رضا، به‌کارگیری پدافند غیرعامل و ایمن‌سازی در ساختمان مدارس، سومین همایش مدیریت بحران در صنعت ساختمان، مشهد،1391.##
  2. تقی‌زاده کردی، محمد، بررسی ویژگی‌های معماری مدارس امن بر اساس پدافند غیرعامل، کنفرانس بین‌المللی انسان، معماری، عمران و شهر، تبریز، مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی، 1394.##
  3. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، 1390.##
  4. پیرجلیلی، ناصر، مهندسین مشاور ابنیه طراحان البرز، تهیه و کنترل ضوابط طراحی ساختمان‌های آموزشی (برنامه‌ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و متوسطه)، ضابطه شماره 697، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، 1397.##

 5.        مولوی، بهزاد، کاربرد هندسه در معماری گذشته ایران، نشر وزارت مسکن و شهرسازی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، 1381.##

  1. توسلی، محمود، هنر هندسه، پویایی اشکال و احجام، پیام، 1383.##
    1. B. O'kane, “Timurid architecture in khurasan,” Publisher: Mazda Pub, 1987.##
    2. W. Reid Grant, “From concept to form in landscape design,” 2nd ed, Published by John Wiley & Sons, Inc, Hoboken, New Jersey, 2007.##
  2. معاونت توسعه فرهنگی و اطلاع‌رسانی سازمان پدافند غیرعامل کشور، سند راهبردی سازمان پدافند غیرعامل کشور، تهران، 1388.##
  3. زیاری، کرامت اله، برنامه‌ریزی شهرهای جدید، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1387.##
  4. مهدوی نژاد، محمدجواد، یاری، فهیمه، سیلوایه، سونیا، یظهری کرمانی، علی، تبیین جایگاه هندسه در معماری سنتی ایران در راستای بهره‌گیری از کهن الگوها برای دستیابی به معماری و شهرسازی پایدار، اولین کنفرانس معماری و فضاهای شهری پایدار، مشهد، 1392.##
  5. کسمایی، مرتضی، پهنه‌بندی اقلیمی ایران، ساختمانهای آموزشی، 1378.##
  6. غفاری، علی، اصول و مبانی طراحی فضاهای آموزشی(جلد دوم)، مطالعات اقلیمی و ضوابط طراحی فضاهای آموزشی، 1377.##
  7. پیشکار، نوشین، رشید کلیور، حجت اله، عبداللهی، سعید، ارزیابی تأثیر تناسب پنجره‌ها بر مقاومت آن‌ها در برابر انفجار، فصلنامه علمی ترویجی پدافند غیرعامل، صص. 21-13، 1396.##
  8. فرزادشام، مصطفی، مبانی نظری معماری در دفاع غیرعامل، مؤسسه انتشاراتی جهان جام جم، 1386.##
  9. میرزائی، مهدی، حسنی، زینب، پدافند غیرعامل و معماری مجتمع‌های مسکونی بلندمرتبه شهرهای نوبنیاد، کنفرانس پدافند غیرعامل و توسعه پایدار، تهران، وزارت کشور، 1395.##
  10. بهرامی، پریسا، لولویی، کیوان، پدافند غیرعامل در معماری با رویکرد طراحی فضای امن، کنفرانس بین‌المللی دستاوردهای نوین در مهندسی عمران، معماری، محیط‌زیست و مدیریت شهری، تهران، مؤسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا، 1394.##
    1. N. Gebbeken, “Torsten Döge Explosion Protection Architectural Design,” Urban Planning and Landscape Planning, International Journal of Protective Structures, 2010. ##